Eski Eserler

Ahmedi Rumi

Hindistan'da Mevlevîliği yaymaya çalışan Anadolulu bir sûfî ve müellif.

Hayatı hakkında kendi eserlerinden çıkarılan bazı malumatın dışında bir şey bilinmemektedir.

Bu yüzden o çok de­fa Osmanlı dönemi müelliflerinden Ahmed-i Rûmî-yi Akhisârî (ö. 1041/1631-32) ile karıştırılmış, hatta Dekâ'iku'l-hakâ 'ik gibi bazı eserleri de Akhisârî'ye nisbet edilmiÅŸtir (bk. Osmanlı Müellifle­ri, I, 26).

Halbuki bunların aynı ÅŸahıs ol­malarına imkân yoktur. Zira, eserlerini 720 (1320) ve 727'de (1327) yazmış (bk. Alphons C. M. Hamer, Studia kanı­ca, m, 238) ve bu eserlerinden biri 924-te (1518) istinsah edilmiÅŸ bulunan Ahmed-i Rûminin, 1041'de (1631-32) ölen Akhisârî olması düşünülemez.

Kâtip Çelebi'ye dayanarak (bk. KeÅŸfü'zzunûn, II, 1362) onun 717'de (1317) ölen Ahmed b. Muhammed er-Rûmî el-Hanefî ile ay­nı kiÅŸi olduÄŸu da ileri sürülmüştür.

An­cak bu da gerçekle baÄŸdaÅŸmaz; zira eli­mizde Ahmed-i Rûmî'ye ait olan ve Ah­med b. Muhammed'in ölümünden on yıl sonra yazılmış bulunan bir eser vardır.

Ahmed-i Rûmî'nin Sultan Veledin toru­nu Muzafferüddin Ahmed PaÅŸa (ö. 740/ 1340) olduÄŸunu söyleyenler de olmuÅŸ­tur (bk. Massignon, s. 111).

Bu da doÄŸru deÄŸildir; çünkü kaynaklarda Ahmed PaÅŸa'nın yazarlığı ile ilgili herhangi bir bil­gi yoktur.

Ahmed-i Rûmî Dekâ'iku'l-hakâ 'ik adlı eserini yazdığı sırada (720/1320) el­li yaşında olduÄŸuna göre (bk. Alphons C. M. Hamer, Studia Iranica. III, 234) 670 (1271-72) yılında doÄŸmuÅŸ olmalıdır.

Anadolu'nun neresinde doÄŸduÄŸu belli deÄŸildir.

Hindistan'a ne zaman gittiÄŸi de bilinmemektedir.

Ancak Dekâ'ik fi't-tarik adlı eserinde (XXXVII fasıl) de­niz kenarında Âlâna adlı bir ÅŸehirden söz etmektedir ki tavsifinden buranın Alanya olduÄŸu anlaşılmaktadır.

Alanya'­dan deniz ve kara yolu ile Hindistan'da Ganj'ın doÄŸusunda, Leknev ve Zaferâbâd civarındaki Avad'a (Oudh) gitti.

Ãœmmü'l-kitâb adlı eserinde (XXXII fasıl) bu ÅŸeh­ri tasvir eder.

Hindistan'da öylesine bü­yük bir ün saÄŸladı ki hükümdar onu sa­raya davet ettiÄŸi halde o bu daveti ka­bul etmedi; kırk sekiz beyittik bir kasi­de yazıp kendisini davet için gelenler­le hükümdara gönderdi.

Bu arada Bengal'e gitti. Buradan arkadaÅŸlarına yaz­dığı bir kasidede Bengal'deki emîr ve onun hizmetçilerinden memnun kalma­dığını bildirmekte, devlet adamlarıyla âlimlerin kıskançlıklarından dert yan­maktadır.

Ahmed-i Rûmî'nin ölüm tari­hi belli olmamakla birlikte en geç 750 (1349) tarihlerine kadar yaÅŸadığı tah­min edilmektedir.

Eserleri:

• Ãœmmül-kitâb.
• ed-Deka'ik fit-tarîk.
• Dekâ'iku'l-hakâ 'ik.