Eski Eserler

Ahmed Tevfik PaÅŸa

Hariciye nâzın ve son Osmanlı sadrazamı.

Ãœsküdar'da doÄŸdu; Kırım hanzâdelerine mensup soylu ve zengin bir aile­dendir.

İlk tahsilinden sonra askerî okula devam etti.

Süvari mülâzımı iken askerlik mesleğinden ayrılarak Babıâli Tercüme Odası'na girdi.

Liyakat, sebat ve çalışkanlığı sayesinde kısa zamanda yükseldi.

1872'den Hariciye Nezâreti'ne getirildiÄŸi 1895e kadar Roma, Viyana, Berlin, Atina ve Petersburg elçiliklerin­de ikinci kâtiplik ve maslahatgüzarlık yaptı.

On dört yıl gibi uzun bir süre ha­riciye nâzın olarak hizmet eden Tevfik PaÅŸa, Sultan II. Abdülhamid'in de güven ve takdirini kazanmıştır.

Nitekim 1908'de kendisine nazırlıkla birlikte Meclis-i Ayan üyeliği de verildi;

ancak 1909 Åžu­batında Kıbrıslı Kâmil PaÅŸa'nın istifası ve hükümetin dağılması üzerine o da görevinden ayrıldı.

Kısa bir süre sonra Londra elçiliÄŸine tayin edildi ise de 31 Mart hadiseleri sebebiyle ortaya çıkan hükümet buhranı üzerine, doÄŸru ve ta­rafsız, hiçbir partiye mensup olmayan, herkesin güvenini kazanmış bir ÅŸahsi­yet olarak yeni hükümeti kurmakla görevlendirildi (14 Nisan 1909).

Ancak II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi ve V. Mehmed'in padişah olması üzerine 6 Mayıs'ta sadâretten ayrılarak Londra elçiliğiyle tekrar İngiltere'ye gitti.

1914te I. Dünya Savaşı'nın başlamasına kadar bu görevde kaldı.

SavaÅŸ sonunda Talat PaÅŸa'nın yerine hükümeti kurmakla görevlendirildi, ancak Ä°ttihat ve Terakki Partisi'nin devam eden müdahaleleri yü­zünden görevi kabul etmedi.

Buna kar­ÅŸÄ±lık yeni padiÅŸah Vahdeddin tarafın­dan, Mondros Mütarekesi'nin imzalan­masından sonra istifa eden Ä°zzet Pa­ÅŸa'nın yerine sadârete tayin edildi (11 Kasım 1918).

Tevfik PaÅŸa'nın sadrazam oluÅŸunun ikinci günü Ä°tilâf devletleri donanması Ä°stanbul'a girerek ÅŸehri iÅŸ­gal etti.

Padişah ise çeşitli sebepler ve müttefiklerin ısrarı karşısında meclisi feshetti.

Tevfik PaÅŸa da kabinede yap­mayı tasarladığı deÄŸiÅŸiklikler dolayısıyla bir müddet sonra görevden ayrıldıysa da ardından yeniden hükümeti kur­makla vazifelendirildi.

Ancak, kabineyi istediği gibi kurmasına rağmen hiçbir iş göremeyerek istifaya mecbur oldu ve yerini Damad Ferid Paşa'ya bıraktı (12 Ocak 1919).

Bundan sonra iki yıl ayan reisliÄŸi ve Paris'te toplanan barış kon­feransında murahhaslık yaptı.

Daha sonra sadâretten çekilen Damad Ferid PaÅŸanın yerine 21 Ekim 1920'de Os­manlı Devleti'nin son kabinesini kurdu.

Anadolu'da sürdürülen Millî Mücadele'nin zafere ulaşması üzerine 27 Şubat-12 Mart 1921 tarihleri arasında