Eski Eserler

Kayseri

Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Kayseri (eski Mazaka, Kaisareia), klasik çağlarda Kapadokya adı verilen bölgededir.

Kızılırmağın güneyinde bulunan bu bölge, Tuz gölünden Fırat nehrine kadar uzanır. İpek yolu buradan geçer. Bu nedenle her çağda tüm ulusların ilgisini çekmiş ve pek çok uygarlıkların beşiği olmuştur.

Kayseri çevresindeki en eski yerleÅŸim alanı, ÅŸehrin 20 km kuzey doÄŸusunda bulunan KaniÅŸ Höyüğüdür. M.Ö. 2800 tarihinden Hellenistik ÇaÄŸa kadar önemini koruyan merkezde, eski Tunç Devri, Asur Ticaret Kolonileri ve Hitit ÇaÄŸları’na ait bir çok belge bulunmuÅŸtur.

Hititler’den sonra bölge Frig hakimiyetine geçmiş, daha ziyade Kızılırmak havzasında egemen olan Frigler zamanında Mazaka ön plana çıkmıştır. M.Ö. 676 tarihinde Anadolu’ya gelen Kimmerler'in Kaniş ve Mazaka’yı tahrip ederek, Frig hakimiyetine son verdikleri tarihi kaynaklarda belirtilmektedir.

Kaniş’in önemini kaybetmesinden sonra, bölgenin kutsal dağı kabul edilen Argaios'un (Erciyes) kuzey eteÄŸindeki Mazaka ön plana çıkmıştır. Kimmerler'in Asur ve Lidyalılar tarafından Anadolu’ dan atılmaları ile Mazaka, Lidya ve Med hakimiyetine girmiÅŸ ve devrin önemli ticaret merkezi olmuÅŸtur.

M.Ö. 590 yılında Pers Kralı Kyros'un Lidya Kralı Krisos'u yenmesi ile bütün Anadolu ile birlikte Mazaka da Pers hakimiyetine girmiÅŸtir. Ä°ran'dan bölgeye göç eden halk, kendi ülkelerine benzettikleri  Argaios (Erciyes) ve çevresine yerleÅŸmiÅŸlerdir.

M.Ö. 332 yıllarında Ariarathes I, ilk Kappadokia Kralı olarak bağımsızlığını ilan etmiÅŸtir. M.S. 17 tarihine kadar 349 sene hüküm süren bu krallığın baÅŸkenti Mazaka iken, Ariarathes V zamanında ÅŸehrin adı Eusebia olarak deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. M.Ö. 8 yılı içinde tekrar bir deÄŸiÅŸiklik yapılarak, Roma Ä°mparatoru Ceasar‘ın adına izafeten Ceasarea ismi verilmiÅŸtir. O günden beri, 2000 senedir Kayseri ismi ile anılmaktadır.

M.S. 193-211 tarihleri arasında ÅŸehir stadyumu yapılmış ve önemli Roma ÅŸehirlerinde olduÄŸu gibi bir çok yarışmaların merkezi olmuÅŸtur. Åžehir surları ise, Roma Ä°mparatoru Gordianus III zamanında (M.S. 241) yıllarında yaptırılmıştır. Dördüncü yüzyılın baÅŸlarında halk tamamen HıristiyanlaÅŸmış ve Kayseri bu dinin ilmi merkezi haline gelmiÅŸtir.

Roma Ä°mparatorluÄŸunun DoÄŸu ve Batı olarak ikiye bölünmesi ile, Kayseri doÄŸuda kaldığı için Bizans Åžehri olmuÅŸtur. Bizans zamanında Arap ve Ä°ran ordularının yaptığı Ä°stanbul seferleri sırasında Kayseri defalarca iÅŸgal edilmiÅŸtir.

Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan‘ın 1071 tarihinde Malazgirt’te Bizans ordularını yenmesiyle Anadolu kapıları Türklere açıldı. Bu tarihten 15 sene sonra, 1085 yıllarında Kayseri’yi artık bir Türk ve Müslüman ÅŸehri olarak görmekteyiz. Müslüman Türklerin hakimiyetinde Kayseri’nin eski halkı olan Rum ve Ermeniler’in birer mahallede toplandıkları, Çarşı, Pazar ve ticarette yavaÅŸ yavaÅŸ hakimiyetlerini kaybettikleri görülmüştür.

Åžehir, süratle yapılan Camii, Han, Medrese, Hamam ve ÇeÅŸmelerle kısa bir sürede tam bir Ä°slam Åžehri kimliÄŸi kazanmıştır. Bir müddet DaniÅŸmendliler’e merkez olan Kayseri Ã¶zellikle Selçuklu Sultanı UluÄŸ Keykubad (1. Alaeddin Keykubad) zamanında Türkiye Selçuklu Devletinin Konya ve Sivas‘la beraber üç baÅŸÅŸehrinden birisi olmuÅŸtur. DaniÅŸmendi ve Selçuklu yönetimleri zamanında yapılan görkemli yapıların en önemlileri olarak; Camii Kebir, Güllük Camii ve Hamamı, Hunat Külliyesi, Åžifaiye – Gıyasiye Medresesi, Hacı Kılıç Külliyesi, Lala Muhlisiddin Camisi, Sahabiye Medresesi, Kale Surları ve YoÄŸunburç sayılabilir.

Selçuklu ordusunun 1243 tarihinde yapılan KösedaÄŸ Meydan Savaşı ile MoÄŸol ordusuna yenilmesi, Türk tarihinde bir dönüm noktası olmuÅŸ ve artık Anadolu’ da MoÄŸol hakimiyeti baÅŸlamıştır. Gönderdikleri Valilerle Anadolu‘yu  denetleyen MoÄŸollar, 150 sene müddetle Kayseri ve Anadolu’nun bütün maddi ve manevi kaynaklarını yaÄŸmalamışlardır. MoÄŸol sömürüsü altında ezilen Selçuklu Devleti, bütün gücünü kaybetmiÅŸ ve II. Mesud‘dan sonra dağılarak, yerini beyliklere bırakmıştır. (1308).

Fatih Sultan Mehmet zamanında, Gedik Ahmet PaÅŸa tarafından KaramanoÄŸulları BeyliÄŸi’ne son verilerek, Karaman,  Konya ve Kayseri Bölgeleri Osmanlı toprağına katıldı. (1474) Kayseri 1476‘dan itibaren Karaman eyaletine baÄŸlı bir sancak merkezi oldu. 1839 tarihinde Bozok Eyaletinde, 1867 tarihinde de bağımsız sancak merkezi olarak Osmanlı idari taksimatında yerini aldı.

Cumhuriyet Döneminde 1924 tarihinde yapılan yeni anayasa ile vilayet yapıldı. Bilinen en eski dönemlerinden beri ticaret merkezi olan Kayseri’de devletin öncülüğünde sanayileÅŸme baÅŸlatıldı. Sırayla Sümerbank Dokuma Fabrikası, Tayyare Fabrikası, Anatamir Bakım Fabrikası, Askeri Dikim Evi kuruldu. 1950‘den sonra Kayserili ticaretten saÄŸladığı tasarruflarını sanayiye dönüştürmeye baÅŸladı. Bugün Kayseri, ekonomik, kültürel, sportif ve ÅŸehircilik alanında yakaladığı ivme ile Türkiye'nin en hızlı geliÅŸen ve dikkat çeken ÅŸehirlerinin başında geliyor.

İç Anadolu'nun Kızılırmak bölümünde yer alan Kayseri ili, kuzeyde Yozgat ve Sivas, batıda Niğde ve Nevşehir, güneyde Adana güneydoğuda Kahramanmaraş ve doğuda Malatya illeri arasında yer alır.