Eski Eserler

Lezzetul Ayş bi Cem'i Turuk Hadisi el Eimme  Min Kureyş
downland  

 İbn Hacer'in "el-Eimmetü min Kureyş" hadisinin sahih olup olmadığını göstermek, Sahihân'da tahrîc edilip edilmediğini belirtmek ve sahabe tabakasında Hz.Ebû Bekir'den başkası tarafından rivayet edilip edilmediğini ortaya koymak için telif ettiğini belirttiği bu eser iki ana bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölüm 2–36 sayfalar arasıdır. Birinci bölümde hilafetin Kureyş'e ait olduğuna mutlak olarak (herhangi bir kayıta bağlı olmaksızın) delalet eden hadisler zikredilerek bunların tahrîci yapılmıştır.

Bu bölümdeki hadisler hilafetin kıyamete kadar Kureyş'e ait olup insanların da Kureyş'e tâbi olması gerektiğine delalet etmektedir.

İkinci bölümde ise hilafetin Kureyş'e ait olmasını mukayyet (bazı kayıtlara bağlayan) hadisler zikredilerek bunların tahrîci yapılmıştır. Adil olmak, vefalı olmak, Allah'ın hükümlerini yerine getirmek, merhametli olmak, dürüst olmak gibi vasıfları haiz olduklarında hilafetin Kureyş'in hakkı olduğu; bu nitelikleri üzerinde bulundurmadıkları takdirde Allah'ın, meleklerin ve insanların laneti onların üzerine

olacağı bildirilmiştir. Risalenin sonlarına doğru da İslam toplumunun yok olmasına

Kureyş kabilesine mensup ve devlet başkanlığına ehil olmayan bazı kimselerin sebep

olacağını bildiren hadislere yer verilmiştir.

Birinci bölümde 80'i merfû', 12'si mevkûf olmak üzere 92 hadis zikredilmiştir.

Merfû' hadislerden 15'i Ebû Hureyre'den, 5'i Ali b. Ebû Talib'den, 5'i Câbir b.Abdullah'tan, 4'ü Aişe'den, 4'ü İbn Abbâs'tan, 3'ü Abdullah b. Ömer'den, 3'ü Sevbân'dan rivayet edilmiştir. Zü'z-Zevâid el-Cühenî, Utbe b. Abd es-Sülemî, Zü Mihber b. en-Necâşî, Mu'aviye b. Ebû Süfyân 2'şer hadis rivayet etmişlerdir. Zübeyr b. Avvâm, Sehl b. Sa'd, Ebû Bekir, Saîd b. Ubâde, Ebû Saîd el-Hudrî, Cübeyr b.

Mut'im, Abdullah b. Hantab, Enes b. Mâlik, Abdullah b. es-Sâib, 'Adî b. Hâtim, Ebû Ümâme, Ka'b b. Mâlik, Rifâ'i el-Ensârî, Amr b. Avf, Umâre b. Ruveybe, Ümmü Hânî bnt. Ebu Tâlib, Amr b. As ise birer hadis rivayet etmiştir.

Ayrıca rivayetler içerisinde ismi bilinmeyen bir sahabînin rivayeti bulunmaktadır152. Mevkûf hadislerin 5'i Ebû Bekir'e, 4'ü Ali b. Ebû Tâlib'e, 3'ü Ömer b. Hattab'a aittir.

Bu bölümde zikredilen hadislerden 3'ü hem Buhârî hem de Müslim tarafından Sahih'lerinde rivayet edilirken, 2'i yalnız Buhârî, 1'i de yalnız Müslim tarafından nakledilmiştir.

İkinci bölüm ise 36–61 sayfaları arasındadır. Bu bölümde 71 merfû' hadis rivayet edilmiştir. Bu hadisler 24'ü Enes'ten, 8'i Ebû Hureyre'den, 7'si Sevbân'dan, 5'i Ebû Berze'den, 5'i Muaviye'den, 5'i Câbir b. Semüra'dan, 4'ü Ebû Cuhayfe'den, 3'ü Ebû Saîd el-Hudrî'den, 3'ü İbn Abbâs'tan nakledilmiştir. Zü Mihber'den 2, Ebû Musa el-Eş'arî, Ali b. Ebû Talib, Numan b. Beşîr, Abdullah b. Amr'dan ise 1'er hadis rivayet edilmiştir.

Bu hadislerden 1'i hem Buhârî hem de Müslim tarafından rivayet edilirken 1'i yalnız Buhârî, 1'i de yalnız Müslim tarafından nakledilmiştir.

Risale birinci bölümde zikredilmesi gereken fakat içeriği çalışmanın hitâmına uygun olduğu için sona bırakılan bir hadisle bitirilmiştir.

İbn Hacer bu risalede toplam 163 hadis zikretmiştir. Bu hadislerden 15'ini şahid olarak naklederken geri kalanı asıl olarak rivayet etmiştir. 31'i hakkında sahih, 6'sı hakkında da hasen hükmünü vermiştir. Risalede 52 zayıf hadis bulunmaktadır. Fakat bunlardan 13 tanesi başka senedlerle desteklenerek hasen li-ğayrihi derecesine çıkartılmıştır. 59 hadisin sıhhati hakkında herhangi bir hüküm verilmezken 1 hadisin de yukarıda değinildiği gibi sayfa kopması sonucunda rivayeti yarım kalmıştır.

Ayrıca İbn Hacer'in bir hadise sıhhat hükmünü verirken ihtiyatlı davrandığı görülmektedir.

Nitekim 52. hadiste Ka'b b. Mâlik'ten nakilde bulunurken "şayet sahîhse" kaydını koymuştur .

Hadislerden 12'si mevkûf olup geri kalanları ise merfû'dur. Mevkûf olan hadisler ise Ebû Bekir, Ömer b. Hattâb ve Ali b. Ebû Tâlib'e aittir.

İbn Hacer'e göre hilâfetin Kureyş'e ait olması hükmüne ancak nasla varılabileceği için bu konuda

içtihat edilemez. Dolayısıyla sahabînin bu konudaki sözleri hükmen merfû'dur . Yani bu konuda sahabî bilgileri ya doğrudan Hz. Peygamber'den duymuş ya da Hz.Peygamber'den öğrenmiş olan bir başka sahabîden işitmiş olduğu düşünülür.Bu hadisler senedinde kopukluk olup olmaması açısından bakılacak olursa 15'i mürsel , 3'ü munkatı'  diğerleri ise muttasıldır.

İbn Hacer hadisleri sadece nakletmekle kalmamış cerh ve ta'dîl kaidelerini hadislere uygulanmıştır. Sahih olduğu söylenen bazı hadislerin illetini ortaya koyarak aslında muallel olduğunu  veya muallel olduğu söylenen bazı hadislerin hakikatte bir illet taşımadığını göstererek sahih olduğunu  belirtmiştir. Bu yönüyle risale çok kıymetlidir . Ferd olduğu iddia edilen bazı hadislerin de ferd olmadığını ispat etmiştir .

İbn Hacer hadisin râvîleri kimlikleri hakkında gerektiğinde açıklamalarda bulunmaktadır . İsmi hakkında ihtilafa düşülen râvî hakkındaki görüşleri aktardıktan sonra tercihte bulunmaktadır . Râvî hakkındaki cerh ve ta'dîle dair görüşleri

aktarmakta yer yer kendi görüşünü de belirtmektedir .